Tekst en foto’s: T. Hannink, De Parel, 2011 nr. 2
lnleiding
Zeker 15 jaar geleden kocht ik mijn eerste kleinbloemige Camellia bij een kweker. Het was een heerlijk geurende Camellia sasanqua maar hij kostte daar ook wel goud en het advies was ook niet denderend want dit plantje was volgens de kweker winterhard. De plant werd in de tuin gezet en de eerste winter was koud met veel koude noordoosten wind en na de winter zat er nog maar een enkel blaadje aan. Ik heb de plant uit de grond gehaald en in een pot gezet. De plant begon weer uit te lopen en ik heb hem de eerste jaren in de kas overwinterd. De plant heb ik na een paar jaar weer in de tuin gezet en hij is inmiddels zo’n 3 meter hoog.
Het advies had moeten zijn dat je een Camellia van minimaal vijf jaar in de tuin kunt zetten, maar jongere planten niet.
Camelliasoorten waren destijds heel erg moeilijk te verkrijgen.
Wanneer je met deze planten begint moet je je wel realiseren dat ze moeilijker zijn dan de meeste cultivars, dat ze moeilijker in bloei te krijgen zijn en dat vermeerderen vaak erg moeilijk is maar dat is juist de uitdaging.
Soorten
Camellia fraterna
Dit was de eerste soort die ik in een vakantie in Zuid Frankrijk te pakken kreeg. lk was bij een kwekerij met veel aparte planten en tegen een plastic kas stonden camellia’s waaronder enkele fraterna’s. Ze zagen er niet mooi uit en ze waren duur maar toch heb ik de beste meegenomen. De plant heeft er jaren over gedaan om weer goed toonbaar te worden.
Dit kwam mede doordat hij bij aankoop in verkeerde grondsoort stond namelijk kleiachtig. Nu staat de plant in zure grond en doet het prima. Hij is nu ca. 120 cm hoog en 120 cm in doorsnee.
Deze soort wordt niet erg hoog en heeft een erg mooie vorm met fraaie bladeren. De plant heeft heel veel witte bloemen van 4-5 cm en deze ruiken erg lekker.
Regelmatig zitten er zaden aan de plant. Deze soort is niet winterhard in Nederland.
Camellia lutchuensis
Deze soort is juist aantrekkelijk vanwege zijn fraaie kleine bladeren. Wanneer de bladeren jong zijn dan is de kleur bronsgroen.
Ook deze soort heeft geurende witte bloemen. De bloeitijd is al vrij lang bij een kleine plant. De grootte van de bloemen is 3-4 cm. Deze soort wordt veel groter dan C. fraterna maar hij groeit langzaam wanneer je hem als potplant houdt. De plant kan in het wild een boom of struik van 2-6 meter worden. Het is wel een beetje iel uitziende plant maar toch maakt de totale combinatie hem aantrekkelijk. De plant is niet winterhard en moet in de kas overwinteren. Deze soort komt uit Taiwan en Japan.
Camellia transarisanensis.
C. transarisanensis heeft veel overeenkomst met C. lutchuensis en komt uit China. Deze soort heeft ook kleine blaadjes en de knoppen zijn rozig van kleur. De plant is ook een zeer rijke bloeier en ruikt ook nog sterk. De witte bloemen zijn 2,5-3 cm groot. Qua bloei en geur is dit een prachtige soort. De hoogte van deze plant wordt ca. 3 meter.
Ook deze soort is niet winterhard
Camellia salicifolia
De vrij grote jonge bladeren zijn bronsgroen van kleur en harig wat de plant iets bijzonders geeft. De stengels zijn afhangend. De kleine witte bloemen zijn ca. 2-3 cm groot en geuren zwak. Deze soort komt uit China, Hong Kong en Taiwan en kan in het wild uitgroeien tot een kleine boom van ca. 6 meter hoog. De soort is niet winterhard. Vanwege de bladeren is deze soort het hele jaar door zeer aantrekkelijk.
Camellia saluenensis
C. saluenensis heeft rechtopstaande klokvormige witte bloemen met zeer fraaie geie meeldraden. Dit maakt deze bloemen erg aantrekkelijk. De bloem is ca. 8 cm groot. Deze soort kan erg goed tegen een beetje drogere grond en is winterhard tot ca. -10 graden maar een koude vrieswind is funest voor de bladeren. Deze soort komt uit China en kan daar uitgroeien tot ca. 6 meter.
Camellia euryoides
Deze uit China afkomstige Camellia is een liefhebber van een drogere grond en doet het slecht bij te natte potgrond. De
plant geeft kleine witte bloemen van ca. 2-3 cm die zwak geuren. De harige jonge takken hangen een beetje. De plant kan uitgroeien tot een kleine boom of struik van ca. 6 meter.
Camellia longicarpa
De bloem van deze soort is fraai opgebouwd want op de platte bloembladeren staan de meeldraden als een 
vergroeid zuiltje die aan de punt geel zijn. De bladeren zijn langwerpig en donkergroen van kleur. De stengels zijn vrij slap en gevende plant een meer hangend aanzicht. Zelfs jonge planten bloeien al goed. De bloemen zijn ca. 3-4 cm en geuren ook nog. Deze aantrekkelijk soort komt uit China en wordt daar in het wild ca. 3 meter hoog. De soort is niet winterhard.
Camellia oleifera
Dit is de meest winterharde soort die zeker bestand is tegen -20 graden. De plant komt voor in China en Vietnam en wordt daar geteeld voor de productie van olie. Deze kleine struik of boom heeft vrij grote bladeren en wordt ca. 7 meter hoog. De witte bloemen van ca. 8 cm hebben eveneens fraaie gele meeldraden en geuren matig. Deze soort kan zeer goed in onzetuinen gebruikt worden omdat hij niet te hard groeit en wintergroen blijft.
Helaas wordt deze soort maar zeer weinig in Nederland aangeboden.
Camellia yuhsienensis
Voor mij een Camellia met de nodige problemen ondanks dat hij wel goed bloeit. De bladeren krullen om en hangen naar beneden. lk heb de potgrond maar eens vernieuwd en de plant begint nu weer beter te groeien en zit vol met knappen. De bloem heeft een open vorm en tussen de bloembladeren zit ruimte. De witte bloemen hebben een heerlijke geur en worden ca. 8 cm groot. Deze soort komt uit China en wordt eveneens voor de olie geteeld.
Hij wordt in het wild ca. 3 meter hoog.
Camellia sinensis
Dit is de bekende theeplant. Ze komt in Azië in veel landen massaal voor ten behoeve van het oogsten van de bladeren. 
Tegen de bergen liggen de theeplantages. De bloemen van deze soort zijn klein en wit maar de bloei is massaal. De grootte van de bloem is slechts ca. 3 cm maar ze heeft wel heel veel gele meeldraden. De plant bloeit bij mij bijna het gehele jaar maar in de wintertijd zijn er wel de meeste bloemen. De plant zet heel gemakkelijk zaad en de zaden kamen erg goed op en de jonge planten groeien goed.
De plant wordt ca. 6 meter hoog.
Camellia granthamiana
Deze fraaie, aparte maar moeilijke soort heeft donkere blauwgroene bladeren en de knoppen doen denken aan grijze 
cocons. Uit deze knoppen komen grote witte bloemen van ca. 12 cm. Deze bloemen hebben eveneens veel gele meeldraden. Het probleem bij deze soort is dat ineens stengels dood gaan maar de plant blijft wel doorgroeien. Eveneens is bekend dat planten ineens stoppen met groeien en dan doodgaan. De soort komt in Hong Kong voor en is absoluut niet winterhard. In het wild wordt de plant ca. 8 meter hoog. Het beste is om regelmatig stekken te maken omdat dit een niet al te lang levende soort is.
Camellia amplexicaulis
Deze Camellia heeft zeer grote bladeren, ca. 20 cm, in vergelijking tot de andere soorten. De bladeren zijn bij het uitkomen bruin van kleur en worden later groen. De bloemen zijn rood van kleur en hebben een speciale vorm. De bloeitijd is vooral in de zomer. De grootte van de bloemen is ca. 6 cm en ze zouden het hele jaar door aan de plant moeten verschijnen maar dit gebeurt waarschijnlijk alleen in de warmere landen. Hij komt in het wild voor in China en Vietnam. Deze soort is zeer matig winterhard. Het vermeerderen is alleen succesvol wanneer de stekken op het juiste tijdstip worden genomen. De stengels blijven een lange tijd zacht en verhouten dan in een korte tijd.
Juist in deze tijd moeten de stekken worden genomen en dan zijn de resultaten goed. De plant geeft de voorkeur aan een plaats in de schaduw. Vanwege zijn fraaie grote bladeren en mooie bloemen is dit een zeer aantrekkelijke soort. De struik wordt ca. 3 meter hoog.
Camellia nitidissima
Dit is de meest bekende echte gele soort en niet die nu als gele cultivar in de handel wordt aangeboden. De bladeren zijn eveneens groot en de jonge smalle bladeren zijn fraai bruin. Tijdens mijn lezing in Belgie in het Domein Bokrijk gaf ik aan dat ik altijd problemen met mijn bladeren heb. De bladeren gaan omkrullen maar de plant blijft wel gezond. Marc de
Coninck gaf aan dat hij de gele camellia’s in het wild in Vietnam heeft gezien en deze stonden altijd in sterke schaduw en in de winter was het daar zelfs koud. lk zette de gele soorten juist in de kas op een zonnige plaats wat dus verkeerd was. De planten staan nu in de schaduw en wel op de koudste plaats in de kas. Vorig jaar had ik de eerste knop, helaas heb ik hem juist voor het uitkomen eraf gestoten en ik heb nu slechts een foto van de knop. De bloemen zijn ca. 5 cm groot en hebben 12 gele bloembladeren. Stekken gaat erg moeilijk. De plant wordt in het wild 5 meter hoog.
Camellia impressinervis
Deze soort heeft eveneens zeer mooie grote bladeren maar het zijn vooral de jonge bruine bladeren die de plant een fraai aanzicht geven. Later zijn de bladeren sterk geribbeld. Deze soort heb ik al jaren, heb er nog nooit een bloem in gehad maar dit jaar zitten er de eerste knappen in. Nu maar hopen dat ze uitkomen. De soort komt in China voor op heuvels met kalksteen, dus geen zure grond en daar dienen we ook aan te denken bij de keuze van de potgrond. Deze subtropische soort moet vorstvrij overwinteren. De geie bloemen worden ca. 5 cm groot. Bij deze plant had ik dezelfde problemen als bij C. nitidissima. Het stekken van deze soort is erg lastig.
De plant wordt in het wild 4 meter hoog.
Camellia pingguoensis
Met deze soort heb ik erg veel problemen. De plant groeit nauwelijks en heeft constant gele bladeren. Al verschillende grondsoorten, mest, sporenelementen en magnesium geprobeerd maar niets helpt tot nu toe. Alhoewel de plant er niet florissant uitziet heeft hij vorig jaar voor de eerste keer gebloeid en er zitten nu weer de nodige knoppen in. De bloem, 3 cm, is zwakgeel en heeft zeer tere bloemblaadjes wat deze bloemen een fraai uiterlijk geeft.
Stekken heeft geen enkel resultaat gegeven.
De soort wordt in China gevonden, heeft ook wel de naam C. terminalis en is absoluut niet winterhard. De plant wordt in het wild 1-3 m hoog.
Camellia pitardii
Deze plant heb ik uit China als 2-jarige zaailing gekregen. Na 3-4 jaar had ik de eerste bloemen en deze zijn fraai. De 
bloemen staan als kelken omhoog en kunnen wit of roze zijn. De grootte van de bloem is ca. 6 cm. Het is een zeer fraaie plant als hij bloeit en hij is ook goed winterhard. Als tuinplant zou hij het in de Benelux erg goed doen.
Stekken gaat erg gemakkelijk. De plant wordt in China gevonden en wordt daar ca. 7 meter als boom of struik.
Camellia rosaeflora
Deze Camellia is evenals C. pitardii behoorlijk winterhard. Deze struik is qua plant en bloemen minder fraai dan C. pitardii maar bloeit wel heel rijk met rozerode bloemen van ca. 4 cm. Over de herkomst in het wild zijn de nodige vragen en men vraagt zich af of het wel een wilde soort is.
De plant wordt ca. 2 meter hoog.
Camellia semiserrata
Deze Camellia met dieprode bloemen komt voor in China. De plant wordt ca. 10 meter hoog, is niet erg winterhard en moet dus in de kas overwinteren. Hij bloeit niet erg overdadig en de bloemen, van ca. 8 cm, kamen ook niet erg duidelijk bij de plant naar buiten.
Camellia changii
Voordat deze plant voor de eerste keer buiten China kwam was er al een zeer grote interesse bij vele camellia-liefhebbers gewekt. De plant is pas in 1986 beschreven en is dus nog redelijk nieuw in de camellia-wereld. Er is nauwelijks aan planten te komen en ik heb hem verkregen door te ruilen tegen andere zeer zeldzame planten. De opgestuurde plant was geënt en de lengte van de afgeknipte stengel was slechts ca. 10 cm maar er zaten nog wel twee blaadjes aan. Na de winter begon de plant te groeien en had het eerste jaar geen bloemen. In het tweede jaar waren er meerdere bloemen en ze zijn spectaculair. Het volgende jaar waren er nog meer bloemen, ik heb ze handmatig bestoven en hiervan enkele zaden verkregen. De zaden zijn in ca. 5 maanden rijp en het ontkiemen gebeurt 
binnen 3 maanden. Half mei gaan de knoppen open en de bloemen blijven kamen tot eind december omdat het daarna te koud wordt in de kas. De bloemen worden bij mij 14-16 cm groot en zijn fraai rood van kleur. De bladeren zijn ook afwijkend t.o.v. andere camellia’s want ze zijn smal en lang en hebben een blauwgroene kleur. Afgelopen jaar (2010) had ik in mei zeker in elke stengel 15-20 knappen totdat opeens enkele takken zwart werden en afstierven. Waarschijnlijk is het geven van te veel mest de oorzaak maar zeker is het niet. Gelukkig heb ik nog jonge stekken staan. Het enten op verschillende onderstammen is mij tot op heden nog niet gelukt. Stekken gaat redelijk eenvoudig hoewel ik van andere buitenlandse liefhebbers het tegendeel heb gehoord. Zij gaven aan dat ze geen enkele bewortelde stek hebben verkregen en ook geen zaden. Het nadeel bij mij was dat de stengels afstierven nadat ik stekken had genomen en de oorzaak van het afsterven is nog niet bekend.
Deze soort kan tot ca. 5 graden vorst verdragen in de winter en wordt ca. 3 meter hoog. Hopelijk wordt deze zeer aantrekkelijke plant in de toekomst volop vermeerderd.
Camellia japonica var. hozanensis
Deze ondersoort van C. japonica heeft vrij kleine rode kelkbloemen van ca. 6 cm. De plant bloeit nog niet zo overvloedig en zou ook niet zo winterhard zijn als veel japonica cultivars. Daarom blijft mijn vrij jonge plant voorlopig nog in de kas gedurende de winter. In het wild wordt de plant ca. 10 meter hoog.
Camellia cuspidata
Deze soort heeft zachte en dunne bloembladeren die aan de buitenkant een beetje rozig zijn. De grootte van de bloemen is ca. 5 cm en ze zijn wit of rozig wit. De knoppen zijn eveneens een beetje rozig. De plant heeft afhangende stengels en veel bloemen. De plant die ik heb kwam als zaailing uit China en het heeft een aantal jaren geduurd voordat er bloemen in kwamen. Het is een zeer gemakkelijke Camellia die behoorlijk winterhard is. De plant wordt ca. 4 meter hoog.
Verzorging
Doordat veel soorten niet voldoende winterhard zijn, moeten ze in potten worden gehouden. De samenstelling van de potgrond, bemesting, sporenelementen en water geven zijn belangrijke punten bij planten in een pot. Voor de meeste soorten gebruik ik professionele zure potgrond. Deze grond vernieuw ik om de twee jaar en eventueel pas ik wortelsnoei toe. Deze handeling voer ik meestal in januari/februari uit. Het mesten van Camellia doe ik niet al te veel omdat dit de bladgroei teveel bevordert waardoor er minder bloemen komen. Na de bloei geef ik om de 14 dagen Peters mest NPK 10+30+20 gedurende 2 maanden, waarna 1 x per maand NPK 20+20+20. Vanaf april geef ik eveneens 1 x per maand ijzerchelaat. In bovenstaande beschrijvingen heb ik al aangegeven dat sommige planten een andere grondsoort nodig hebben. De meeste camellia’s mogen in de pot niet uitdrogen en moeten aan de vochtige kant worden gehouden. Regelmatig moeten de planten op schildluis worden gecontroleerd. Indien aanwezig, dan behandelen met Admire waaraan een druppel Dreft o.i.d. is toegevoegd. Indien we een jonge Camellia in de tuin planten dan moet hij minimaal 5 jaar oud zijn. Het houden en verzorgen van echte soorten is wel moeilijker dan van de meeste cultivars.
Vermeerderen
De meeste camelliasoorten zijn niet gemakkelijk te vermeerderen. Veel worden geënt, vooral in China en Japan. Stekken kan bij verschillende soorten worden toegepast. Indien er zaad wordt gevormd dan geeft dit bij zaaien vaak goede resultaten.
Aanbeveling
Het is erg jammer dat deze soorten nog niet populair zijn bij onze vereniging want vele zijn goede kuipplanten en kunnen wel degelijk goed worden gesnoeid in tegenstelling tot wat sommige prominente plantenkenners in Nederland beweren. Voor iedereen zijn er wel soorten die aanspreken qua vorm, bloem en moeilijkheidsgraad.
Soortnamen
amplexicaulis stengel omvattend
changii naar Chang
cuspidata spits
euryoides Eurya-achtig
fraterna broederlijk, nauw verwant
granthamiana naar Sir Alexander Grantham
impressinervis met ingedrukte nerven
japonica van Japan
longicarpa met lange vruchten
lutchuensis naar Lutchu eiland
nitidissima sterk glanzend
oleifera olie leverend, bevattend
pingguoensis ?
pitardii naar Pitard?
rosaeflora rozerode bloem
salicifolia wilgachtig blad
saluenensis naar Salween rivier
sasanqua Japanse naam Sasanhwa
semiserrata half gezaagd
sinensis van China
terminalis eindstandig
transarisanensis ?
yuhsienensis ?
De namen die eindigen op -ensis (afkomstig van) verwijzen naar een aardrijkskundige naam. In China en Japan hebben wij die niet allemaal kunnen lokaliseren.